Verschuiving in de fietspopulatie: ouderen fietsen meer, jongeren minder

Onderzoekers van Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) hebben met deze analyse de sociaaldemografische en gezondheidskenmerken van verschillende groepen fietsers in kaart gebracht. Ze gebruikten hiervoor gegevens van de Lifelines-cohortstudie, die in 2007 is geïnitieerd door de Rijksuniversiteit Groningen en Universitair Medisch Centrum Groningen om meer inzicht te geven in het ontstaan en de preventie van (chronische) aandoeningen bij mensen in Friesland, Groningen en Drenthe. Op basis van de metingen uit 2014-2017, waaraan 100.000 respondenten deelnamen, en die van 2019-2023, waaraan 60.000 respondenten deelnamen, zijn ontwikkelingen te schetsen over het afgelopen decennium.
 
Ouderen fietsen meer
Tussen 2014 en 2023 is het fietsgebruik onder ouderen (66-89 jaar) toegenomen van 267 naar 323 minuten per week. Ook onder volwassenen (30-65 jaar) is het fietsgebruik gegroeid, van 150 naar 172 minuten per week. In deze beide groepen is het aantal mensen dat veel fietst gegroeid, en fietsen zij vaak ook langer. Jongvolwassenen (18-29 jaar) zijn juist minder gaan fietsen, zij fietsen nu 130 minuten per week waar dat tien jaar geleden nog 136 minuten was.
Ook het aandeel jongvolwassenen dat wel eens fietst nam af: van 75 naar 68 procent. Bij volwassenen bleef dit aandeel gelijk op 73 procent, en onder ouderen nam het toe van 77 naar 83 procent.
Onder jongvolwassenen en volwassenen zijn de niet-fietsers vaker man, laagopgeleid en niet-stedelijk. Bij ouderen is er geen sociaaldemografisch onderscheid te zien tussen fietsers en niet-fietsers.  
 
Elektrische fiets
In alle leeftijdsgroepen is het aandeel dat gebruik maakt van de elektrische fiets het afgelopen decennium gestegen. 14 procent van de jongvolwassenen, 25 procent van de volwassenen en 40 procent van de ouderen fietst nu elektrisch. Als volwassenen en ouderen bij de tweede meting meer fietsten dan bij de eerste meting dan deden ze dat vaker op een elektrische fiets dan op een gewone fiets.
Elektrische fietsers zijn vaker vrouw en zijn vaker negatiever over hun gezondheid dan gewone fietsers. Ze kampen vaker met chronische aandoeningen. Ouderen die fietsen hebben in het algemeen een betere gezondheid dan ouderen die niet fietsen. Ze hebben wel vaker chronische aandoeningen dan mensen van jongere leeftijd, maar door de elektrische fiets kunnen ze blijven fietsen. De gemiddelde gezondheid van de fietsende deelnemers aan het onderzoek is het afgelopen decennium afgenomen, niet omdat de deelnemers minder gezond werden maar door het groeiende aandeel oudere fietsers.
 
Verschuiving samenstelling fietspopulatie
De verschuiving in de samenstelling van de fietspopulatie, die voor een steeds groter deel uit ouderen bestaat, heeft mogelijk gevolgen voor de verkeersveiligheid omdat ouderen vanwege hun kwetsbaarheid een verhoogde kans hebben om betrokken te raken bij een ongeval met ernstig letsel. Inmiddels is bijna de helft van de dodelijke en ernstig gewonde fietsslachtoffers 70 jaar en ouder, zo blijkt uit het SWOV-rapport De Staat van de Fietsveiligheid 2025. Hoewel het risico op een fietsongeval niet stijgt, zal het aantal fietsslachtoffers, mede door de vergrijzing, naar verwachting toenemen.
De profielen van kwetsbare verkeersdeelnemers die zijn geschetst in het onderzoek kunnen bijdragen aan de ontwikkeling en uitvoering van gerichte preventieve verkeersveiligheidsmaatregelen of veilige fietsstimuleringsinterventies.
Of de groei in het gebruik van de elektrische fiets ontwikkeling effecten heeft op de verkeersveiligheid moet nog nader worden onderzocht. Het is op dit moment nog onduidelijk of oudere elektrische fietsers vaker betrokken zijn bij ongevallen en of hun gezondheid daar een rol bij speelt, bijvoorbeeld door afgenomen fietsvaardigheid.
 
Rapport
SWOV heeft dit onderzoek uitgevoerd in opdracht van de provincies Fryslân, Drenthe en Groningen en Tour de Force. De resultaten zijn onlangs gepubliceerd in het rapport Sociaaldemografische en gezondheidskenmerken van fietsers uit de Lifelines-cohortstudie 2014-2023.

Bron: CROW

Deel deze pagina op: